अन्नपूर्ण गाउँपालिकाको कृषि एम्बुलेन्स किनेदेखी नै प्रयोगहीन

अन्नपूर्ण गाउँपालिका केन्द्र रहेको पोखरेबगरमा बेनी–जोमसोम सडक किनारामा गत असोजदेखी सँधै एउटा ‘कृषि एम्बुलेन्स’ लेखेको सेतो गाडी देखिन्छ ।

एम्बुलेन्सले विरामीलाई अस्पताालमा पुर्‍याउने, घर फर्काउने गरे जस्तै गाउँ गाउँमा कृषकले उत्पादन गरेका कृषिउपजलाई बजारसम्म ताजा अवस्थामै पुर्‍याउने र बजारबाट मल, विउ, दाना समेतका सामाग्री बोकेर कृषकको वारी र गोठमा पुर्‍याउन ल्याएको कृषी एम्बुलेन्स सेवाग्राही नपाएपछि किनेदेखी प्रयोगहीन छ ।
अन्नपूर्ण गाउँपालिकाले आर्थिक वर्ष ०८०/८१ को बजेटबाट कृषी तथा पशुपंक्षी बजारीकरणकालागी खरिद गरेको चिस्यान कायम राख्ने एसी जडित कृषी एम्बुलेन्स ढुवानीयोग्य कृषी उत्पादन नभएपछि अलपत्र परेको हो ।
गाउँपालिकाले पालिका क्षेत्रमा कुन तरकारी, फलफुल, दुग्धजन्य पदार्थ समेतका कृषी उत्पादन कति हुन्छ ? कहाँ ढुवानी गर्ने ? र कृषकको माग के छ ? आधारभुत जानकारी र ब्यवसायीक योजना पालिकाले हचुवाको भरमा कृषी एम्बुलेन्स ल्याएकोले प्रयोगहीन भएको हो ।
‘संघिय ससर्त अनुदानमा पालिकाले ४० प्रतिशत बजेट थपेर कृषी एम्बुलेन्स ल्याएको हो । तर एम्बुलेन्सले उद्देश्य अनुसार गाउँ गाउँमा भएका कृषी उत्पादन बजार पुर्‍याउन भने सकेको छैन’ अन्नपूर्ण गाउँपालिका उपप्रमुख दीवाकुमारी तिलिजाले भनिन, ‘एकाध पटक गाउँका कृषी उत्पादन स्थानीय बजारमा झार्ने बाहेक उपयोगहीन भएको छ । कृषक र कृषक समुहलाइ आर्कषित हुन सकेका छैनन ।’
कृषी तथा पशुपंक्षी विकास मन्त्रालयको १९ लाख ८० हजार ससर्त अनुदान र गाउँपालिकाको १५ लाखगरी ३३ लाख २० हजार लगानीमा गत असारमा १३ टन भारवाहन क्षमताको चिस्यान प्रविधीयुक्त कृषी एम्बुलेन्स खरिद गरेको थियो ।
पालिकाले ०८१ साउन ६ गते जारी गरेको ‘कृषि एम्बुलेन्स संञ्चालन तथा ब्यवस्थापन कार्यविधी ०८१’ मा उल्लेख भए अनुसार भौगोलिकि विकटताको कारण बजार पहुँच अभाव भएका कृषिजन्य उत्पादन खेर गै कृषकले आर्थिक क्षति ब्यहोर्नु परेकोले कृषिउपजलाइ सहज ढुवानीको पहुँच पुर्‍याई क्षति न्यूनिकरण गर्दै ब्यवसायीक कृषि तर्फ उन्मुख गराउने उद्देश्यले कृषी एम्बुलेन्स ल्याईएको हो ।

कानुनमा जे लेखेको भएपनि अन्नपूर्ण गाउँपालिका कृषी सेवा शाखाका अनुसार पालिका भित्र कुन खेतीवाली कति क्षेत्रफलमा र कति परिणाममा उत्पादन हुन्छ भन्ने अभिलेख पालिकासँग नभएको जनाएको छ । दैलोको सरकारसँग आफ्नो कृषी खेती र उत्पादनको कुनै अभिलेख नभएपनि पालिका भित्र मनग्य वर्षे आलु, सुन्तला र सिमी उत्पादन र जिल्ला बाहिर निकासी समेत हुने गरेको छ । ब्यापारी हातमा पैसा बोकेर ढुवानी साधनसहित कृषकको वारीमा पुगेर उत्पादन एकमुष्ठ उठाउने भएकोले महंगो भाडा तिरेर कृषी एम्बुलेन्स उपयोग गर्न कृषक अनिच्छुक देखिएका हुन ।
‘हामीसँग ठ्याक्क कृषी उत्पादनको तथ्याङ्क छैन । तर यस पालिकाबाट बढी आलु र सुन्तला हो, जहाँ ब्यापारीले आलुवारी र सुन्तला बगैचा किनेर आफै फसल लैजाने गरेकोले कृषी एम्बुलेन्सको अपेक्षित प्रयोग नभएको हो’ अन्नपूर्ण गाउँपालिका कृषी सेवा शाखा प्रमुख कृषी प्राविधिक सहायक सम्झना खत्रीले भनिन्, ‘कृषी एम्बुलेन्समा तापक्रम ब्यवस्थापनगरी कृषी उत्पादन ताजा स्वरुपमा बजार पुर्‍याउन सकिन्छ । कृषक समुहहरु विस्तारै आर्कषित हुँदैछन । चिज ढुवानीको कुरा भएको पनि छ ।’
कृषी एम्बुलेन्स संञ्चालन गर्न अघि स्थानीय तहले कषी उपज तथा पशुजन्य उत्पादनको तथ्याङ्क संकलनगरी कृषीजन्य उत्पादनको सर्मथन मुल्य तोक्नु पर्ने हो । तर यहाँ त्यस्तै भएको पाईदैन ।
कृषकको वारीमा उत्पादित कृषीजन्य उत्पादनलाई बजार पुर्‍याउन ल्याएको कृषी एम्बुलेन्स अहिले कृषी शाखाका कर्मचारीलाई तालिम सामाग्रीसहित फिल्ड डुलाउन, कृषी कार्यक्रमका सामाग्री ढुवानी गर्न दुरुपयोग भएको गुनासा छन । कृषी सेवा शाखा प्रमुख कृषी प्राविधिक सहायक खत्रीले कर्मचारी बोक्न् नभै कृषक तालिममा एम्बुलेन्सको उपयोगिता वुझाउन प्रर्दशनीकालगाी फिल्डमा लगिएको बताईन ।
स्थानीय सरकारले उपभोक्ताको आवश्यकता र चाहना अनुसारका कृषि तथा पशुजन्य उत्पादनमा अनुदान दिने, कृषकको बारी तथा गोठबाट कृषि उपज संकलन गर्ने र बजार ब्यवस्थाप गरिदिनु पर्ने हो तर त्यस्तो भएको पाईदैन ।