‘ह्याण्ड अफ गड’ देखि ‘शताब्दीको गोल’ सम्म, जीनियस र बदनाम म्याराडोनाको कहानी

बीबीसी। अद्भुत, कुख्यात, असाधारण, प्रतिभाशाली, र क्रोधित। डिएगो अरमान्डो माराडोना। फुटबलको महान् मध्ये एक जससँग धेरै प्रतिभा पनि थिए। फुटबलको सबैभन्दा जादुमय खेलाडी मध्ये एक, अर्जेन्टिनाका माराडोनासँग प्रतिभा, विचलितता, दृष्टिको यस्तो भण्डार थियो जसले उनका प्रशंसकहरूलाई आकर्षित गर्दथ्यो।

उनले आफ्नो विवादास्पद कदमका कारण आफ्ना प्रशंसकहरूलाई पनि दुः खित तुल्याए। माराडोनाले आफ्नो विवादित ‘ह्यान्ड अफ गड’ गोलले सबैलाई चकित पारे र मैदान बाहिर लागूपदार्थ र लागूऔषधको दुर्व्यसनमा परे।

उनी युवावस्थामा गरिबीसँग लडेर फुटबल सुपरस्टार भइसकेका थिऐ। केही व्यक्तिले उनीलाई ब्राजिलका महान फुटबलर पेले भन्दा राम्रो खेलाडी ठान्छन्।

माराडोनाले ४९१ खेलमा २५९ गोल गरे। यति मात्र होइन, एउटा सर्वेक्षणमा उनले पेलेलाई पछाडि छोडेका थिए र ‘२० औं शताब्दीका सबैभन्दा ठूला फुटबलर’ हुने गौरव आफ्नो नाम गरेका थिए।

तर यस पछि, फिफाले मतदानको नियम परिवर्तन गर्यो र दुबै खेलाडी सम्मानित भए। माराडोना विचित्र प्रतिभाका धनी थिए, उनी आफ्नो बाल्यकालदेखि नै तीक्ष्ण बुद्धि भएका थिए। उनले १६ वर्षको उमेरमा अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलमा कदम राखेका हुन्। उचाईमा सानो र उसको शरीर भन्दा मोटो, माराडोना केवल पाँच फिट पाँच इन्च लम्बाई भएका उनी साधारण खेलाडी थिएन।

माराडोनामा चातुर्यता, छिटोपना, फुटबल नियन्त्रण गर्ने क्षमता जस्ता गुणहरू थिए, जसले कहिलेकाँही उनको अधिक वजनलाई समेत ढाकलिने गर्छ।

‘भगवानको हात’ र ‘शताब्दीको लक्ष्य’

माराडोनाले म्याराडोनाले अर्जेन्टिनाका लागि ९१ खेल खेले, जसमा उनले कुल ३४ गोल प्रहार गरे। तर यो उनको अस्थिर अन्तर्राष्ट्रिय क्यारियरको एक हिस्सा मात्र हो।उनले आफ्नो देशलाई १९८६ मा मेक्सिकोमा सम्पन्न विश्वकपमा आफ्नो देश जितेका थिए र चार पटक प्रतियोगिताको फाइनलमा पुर्याएका थिए।

१९८६ को विश्वकपको क्वार्टर फाइनलमा म्याराडोनाले केही यस्तो काम गरे जसको चर्चा सधैं हुने गरेको छ। मेक्सिकोमा भएको त्यो क्वार्टर फाइनल खेल अर्जेन्टिना र इल्याण्डबीचको यो खेल पहिला भन्दा धेरै तनावपूर्ण थियो। तर इंल्याण्ड र अर्जेन्टिनाबीच मात्रै चार वर्ष पहिला फाल्कल्याण्ड युद्ध भएको थियो।

२२ जुन १९८६ को सास रोक्ने यो रोमाञ्चक खेलमा ५१ मिनेट बितिसकेको थियो। तर दुवै टीमले कुनै गोल गर्न सकेका थिएनन्।
यही समयमा म्याराडोना विपक्षी टीमका गोलकिपर शिल्टनतर्फ उफ्रिए र उनले फुटबललाई आफ्नो हातले गोलपोस्टमा छिराए। हातको प्रयोग भएको हुनाले यो गोल विवादमा आयो।

फुटबलको नियम अनुसार हातको प्रयोग भएका कारण यो गोलका कारण म्याराडोनालाई यलो कार्ड देखानउनु पर्ने थियो। तर त्यस समयमा त्यहाँ कुनै भिडियो सहायता प्रविधि थिएन र रेफ्रीले यो गोल राम्रोसँग देख्न पाएनन्। त्यसकारण, यसलाई गोल मानियो र योसँगै अर्जेन्टिना खेल १–० ले अगाडि बढ्यो।

खेल पछि, माराडोनाले भनेका थिए,‘यो गोल थोरै आफ्नो टाउकोले र थोरै भगवानको हातले गरेको हो।’ त्यस बेलादेखि यो घटना फुटबलको इतिहासमा सँधै रेकर्ड गरियो ‘ह्याण्ड अफ गड’ को नाममा।

सोही खेलमा यो विवादित गोल भएको चार मिनेटपछि, म्याराडोनाले केही यस्तो गरे जसलाई ‘शताब्दीको गोल’ भनिन्छ। उनले फुटबल लिए,इंल्याण्डका टोलीका पाँच खेलाडीहरू र अन्तिममा गोलकीपर शिल्टनलाई बचाउँद गोल पोस्टमा छिराए।

यस लक्ष्यको बारेमा टिप्पणी गर्दै बीबीसीका टिप्पणीकार ब्यारी डेभिसले भनेका थिए, “तपाईँले यो कुरा राम्रोसँग सहमत गर्नुपर्दछ कि यो विलक्षण थियो। यस लक्ष्यमा कुनै शंका छैन। यो पूर्ण रूपमा फुटबल प्रतिभा हो।’

यस खेलको बारेमा म्याराडोनाले भनेका थिए, ‘यो खेल जित्नु भन्दा बढी थियो। लक्ष्य इंल्याण्डलाई विश्वकपबाट बाहिर निकाल्ने थियो।’

नेपोलीको हिरो ड्रग र मदिराको फन्दामा फसे

म्याराडोना बार्सिलोना र नेपोली जस्ता प्रख्यात फुटबल क्लबहरूको लागि पनि खेल्थे र यी क्लबहरूको उनलाई नायक भनिन्थ्यो। १९८२ मा उनी स्पेनको फुटबल क्लब बार्सिलोनामा तीन मिलियन पाउण्ड र दुई वर्ष पछि इटालीको नेपोली क्लबमा पाँच लाख पाउण्डको साथ सहभागी भए।

जब माराडोना इटालीको सान पाओलो स्टेडियममा हेलिकप्टरमा आइपुगे, करिव ८० हजार भन्दा बढी प्रशंसकहरू उनको स्वागत गर्न उपस्थित थिएका थिए।

उनले इटालीमा आफ्नो क्यारियरको सर्वश्रेष्ठ क्लब फुटबल खेले र उनी त्यहाँका प्रशंसकहरूबाट धेरै प्रसिद्ध भए। म्याराडोनाले इटालीमा यति धेरै ख्याति पाए कि उनी यसबाट वाक्क भए। उनले एक पटक भनेका थिए, ‘यो ठूलो ठाउँ हो, तर म यहाँ सास फेर्न सक्छु। म स्वतन्त्र र नडराई चारै तिर घुम्न चाहन्छु। म कुनै साधारण व्यक्ति जस्तै छु।’

यसैबीच, उनी कोकीनको दलमा परे। र उनको नाम इटालीको कुख्यात माफिया संगठन क्यामोर्रासँग जोडियो। १९९१ म्यारोडानामा एउटा डोप टेस्टमा पोजेटिभ देखियो र १५ बर्षसम्म उनलाई फुटबलमा प्रतिबन्ध लगाइयो।

त्यस पछि, १९९१ मा म्याराडोनाले संयुक्त राज्य अमेरिकामा हुने फुटबल विश्वकपमा प्रतिबन्धित ड्रग एफेडरिन लिएको पाइयो। त्यसपछि यो खेलमा उनलाई प्रतिबन्ध लगाइयो।

सेवानिवृत्ति पछि जीवन

माराडोना तेस्रो पटक पनि पोजेटिभ आएपछि म्याराडोनाले आफ्नो ३७ औं जन्मदिनमा व्यावसायिक खेल जीवनबाट अवकाश लिए। यद्यपि यसपछि पनि विवाद र कठिनाइहरूले उहाँलाई पछ्याइरह्यो। माराडोनाले एक पटक एक पत्रकारलाई एयर राइफलले गोली हानेका थिए, जसका लागि उनलाई दुई वर्ष १० महिना जेल सजाय सुनाइएको थियो।

कोकीन र रक्सीको लतका कारण उनीसँग धेरै स्वास्थ्य समस्याहरू थिए। उसको तौल पनि बृद्धि भएको थियो र एक समय उनको अवज १२८ सम्म पुगेको थियो। २००४ मा म्याराडोनालाई हृदयघात भयो, जसका कारण उनलाई आइसीयूमा भर्ना हुनुपर्यो।

म्याराडोनाले मोटोपना कम गर्न ग्यास्ट्रिक–बाइपास सर्जरी गर्नुपर्यो। यति मात्र होइन, लागूऔषधको लतबाट मुक्त हुन पनि सहयोगको खोजी गर्नुपर्योे। यी सबै विवाद र समस्याहरूको बावजुद २००८ मा म्याराडोनालाई अर्जेन्टिनाको राष्ट्रिय टोलीको प्रबन्धकको रूपमा नियुक्त गरियो। उनले प्रबन्धकको रूपमा धेरै भूमिकाहरू पनि पाएका थिए।

एक पटक उनको कुकुरले उसलाई ओठमा टोक्यो, जसको कारण उनको शल्यक्रिया गर्नुपर्यो। म्याराडोनाले विवाहेतर सम्बन्धबाट जन्मिएका छोरा डिएगो अरमाण्डो जुनियरलाई सार्वजनिक रुपमा स्वीकार गरका थिए।

उनको एक फोटो भाइरल भयो जब उनी रसियामा २०१८ को फुटबल विश्वकपमा अर्जेन्टिना र नाइजेरियाबीचको खेल हेर्न गएका बेला उनको एउटा फोटो भाइरल बन्यो, जसमा म्याराडोनाको जीवनशैलीमा कति नराम्रो असर परेको रहेछ भन्ने देखिन्थ्यो।

रसियामा, उनले नाइजेरियाली फ्यानसँग डान्स गरे, खेल सुरु हुनुभन्दा अघि आकाशतिर प्रार्थना गरे, मेस्सीको गोलमा पूरै झुमेर खुशीयाली मनाए।

केही रिपोर्टका अनुसार म्याराडोनाको जीवनशैली सुधार्नको लागि आफ्नो जीवनको अन्तिम वर्षहरूमा उपचार गर्नुपर्यो।
त्यो हो, म्याराडोना सबैभन्दा राम्रो, कुख्यात, अप्ठ्यारो र मनोरन्जक … सबै थिए।