रघुगंगा गापाको गाउँसभामा उपाध्यक्ष कमला तिलिजाले प्रस्तुत गरेको आव ०७६/०७७ को बजेट बक्तब्य

गाउँसभाका आदरणीय अध्यक्षज्यू,

गाउँसभाका सदस्य ज्यूहरु,

ज्ञ।    लोकतन्त्रको सार स्वशासनलाई मूर्तरुप दनि नेपाली जनताको हातबाट नर्मिति नेपालको संवधिानले राज्य प्रणालीलाई संघीय ढाँचामा रुपान्तरण गरेको छ । जनताले चाहना गरेको तथा संवधिानले आत्मसात गरेको संघीय शासन प्रणाली अनुरुप हाम्रो सरकार  लोकतन्त्रको लाभहरुको समानुपातकि, समावेशी र न्यायोचति वतिरण गरी दगिो वकिासको यात्रामा प्रवेश गरेका छ । स्थानीय सरकारको तर्फबाट आर्थकि वर्ष २०७६र७७ को वजेट यस सम्मानति सभामा प्रस्तुत गर्न पाउँदा अत्यन्त गौरवको महशुस गरेको छु ।

द्द।    यस महत्वपूर्ण अवसरमा म सर्वप्रथम राष्ट्रहति,लोकतन्त्र र अग्रगामी परविर्तनका लाग िनेपाली जनताले पटक(पटक गर्दै आएका ऐतहिासकि जन आन्दोलन,सशस्त्र सङघर्ष,त्याग र बलदिानको गौरवपूर्ण इतहिासलाई स्मरण एवं शहीहरु तथा बेपत्ता र पीडति नागरकिहरु प्रत िस्थानीय सरकारको तर्फबाट हार्दकि सम्मान व्यक्त गर्न चाहान्छु ।

घ।    संघ,प्रदेश र स्थानीय तहवीचको सहकारतिा,सहअस्तत्वि र समन्वय लाई प्रवर्दन गर्दै जनसहभागतिा,उत्तरदायत्वि,पारदर्शतिा सुनश्चिति गरी सुलभ र गुणस्तरीय सेवा प्रवाह गरी सिंहदरवार गाउँमै आएको अनुभूत िजनतालाई दनिुपर्ने अवसर,दायत्वि र चुनौती हामी मांझ आएको छ ।

द्ध।    आगामी आर्थकि वर्षको बजेट तर्जुमा गर्दा मैले यो वर्ष सम्म हासलि भएका उपलव्धहिरु संस्थागत गर्दै जनप्रतनिधिमूलक लोकतान्त्रकि पद्धतबिाट नेपाली नागरकिले खोजेको सेवा,चाहेको वकिास र परकिल्पना गरेको समतामूलक समाजको नर्मिाण गर्ने प्रणालीबाट नर्दिेशति हुँदै समाजवाद उन्मुख उदीयमान गाउँपालकिाको  रुपमा स्थापति गर्न यो बजेट केन्द्रति गरेको छु ।

छ।    बजेट तर्जुमा गर्दा मैले मूलतस्नेपालको संवधिान र कानूनहरु,नेपाल सरकार तथा प्रदेश सरकारकोन नीत,िकार्यक्रम तथा बजेट वक्तव्य, वनियिोजन वधिेयक,२०७६को सद्धिान्त र प्राथमकिता, नर्मिति वविधि कानुनहरु,गाउँकार्यपालकिा नर्णियहरु तथा दीगो वकिास लक्ष्यलाई मुख्य आधार बनाएको छु ।साथै, वभिन्नि क्षेत्रका सरोकारवालाबाट प्राप्त हुन आएका महत्वपूर्ण सुझावलाई समेत बजेट नर्मिाण गर्दा वशिेष ध्यान दएिकोछु ।

ट।    स्थानीय सरकारको आन्तरकि स्रोत, नेपाल सरकार  र प्रदेश सरकारबाट हस्तान्तरति अनुदान तथा राजस्व वाँडफाँटलाई मुल आधार मानी यो बजेट तथा कार्यक्रम तर्जुमा गरेको छु । साथै,यस बजेटमा गाउँपालकिाको आफ्नो क्षेत्राधकिारभत्रि कर तथा गैर कर राजस्व परचिालन र व्यवस्थापनलाई प्राथमकितामा राखेको छु ।

ठ।    अनुप्पादक तथा अनावश्यक खर्च घटाउने,पुँजीगत बजेटको अंश बढाउने र चालु खर्चमा मतिव्ययतिा ल्याउने गरी बजेट प्रस्ताव गरेकोछु । साथै कार्यक्रमको छनौट,साधन स्रोतको बाँडफाँट र वनियिोजनमा देखनिे दोहोरोपनलाई न्यूनीकरण गर्न प्रशासनकि तथा प्रावधिकि क्षमता,स्रोत तथा वनियिोजनका वीचमा सन्तुलन कायम हुने गरी स्रोत व्यवस्थापन गर्ने व्यवस्था मलिाएकोछु ।

ड।    समाजवादउन्मुख अर्थतन्त्रको नर्मिाण,परपिूरक कानुन तर्जुमा,भौतकि पूर्वाधारको नर्मिाण र व्यवस्थापन,आन्तरकि स्रोतको आधार वस्तिार,उत्पादन र उत्पादकत्व बृद्ध,िआयोजनाको प्राथमकिीकरण,असल  शासन प्रवर्दन र अन्तरसरकारी समन्वय हाम्रो सरकारको प्रमुख चुनौती रहेका छन् ।

सभाका अध्यक्षज्यू,

सभाका सदस्यज्यूहरु,

ढ।    अव म आगामी आर्थकि वर्ष २०७६र७७ को वजेटका उद्श्य तथा प्राथमकिता प्रस्तुत गर्ने अनुमत िचाहन्छु ।बजेटका उद्श्यहरु नम्नि अनुसार रहेका छन् ।

ज्ञ०   जनसहभागतिा,उत्तरदायत्वि,पारदर्शतिा सुनश्चिति गरी सुलभ र गुणस्तरीय सेवा प्रदान गर्नु,

द्द०    लोकतन्त्रका लाभहरुको समानुपातकि समावेशी र न्यायोचति वतिरण गर्नु,

घ०    कानुनी राज्य र दगिो वकिासको अवधारणाअनुरुप समाजवादउन्मुख संघीय लोकतान्त्रकि गणतन्त्रात्मक शासन प्रणालीलाई स्थानीय तहदेख िनै सुदृढीकरण गर्नु,

द्ध०    स्थानीय नेतृत्वको वकिास गर्दै स्थानीय शासन पद्धतलिाई सुदृढ गर्नु,

छ०   स्थानीय तहमा वधिायकिी,कार्यकारणिी र न्यायकि अभ्यासलाई संस्थागत गर्नु ।

ज्ञण्।  आगामी आर्थकि वर्षको बजेटमा देहायका क्षेत्रमा लगानीलाई उच्च प्राथमकिता दएिको छु ।

ज्ञ०   सडक तथा पुल ९झोलुङ्गे पुल समेत०,सिंचाई,भवन तथा शहरी वकिास,उर्जा,लघु तथा साना जलवधिुत,सञ्चार क्षेत्रको वकिास मार्फत पूर्वाधार वकिास,

द्द०    कृष,िपर्यटन,उद्योग तथा वाणज्यि,सहकारी,वत्तिीय क्षेत्रको वकिास मार्फत आर्थकि वकिास ,

घ०    शक्षिा,स्वास्थ्य,खानेपानी तथा सरसफाई,संस्कृत िप्रबद्रधन,लैङ्गकि समानता तथा सामाजकि समावेशीकरण को वकिास मार्फत सामाजकि वकिास,

द्ध०    वन,वातावरण तथा वपिद् व्यवस्थापन, र

छ०   सुशासन तथा संस्थागत वकिास

सभाका अध्यक्ष महोदय,

सभाका सदस्यज्यूहरु,

अव म चालु आर्थकि वर्ष २०७५र७६ को आय व्ययको यथार्थ स्थति िप्रस्तुत गर्न चाहन्छु ।

ज्ञज्ञ।  चालु आर्थकि वर्षमा रु ३१ लाख राजस्व परचिालन हुने अनुमान रहेकोमा चालु आर्थकि वर्षको ज्येष्ठ मसान्त सम्म अनुमानति आन्तरकि आयको प्रक्षेपण अनुरुप राजस्व संकलन भै सकेको छ । त्यसैगरी चालु आर्थकि वर्षको जेष्ठ मसान्त सम्म नेपाल सरकारबाट वत्तिीय समानीकरण अनुदान बापत रु ४ करोड ८८ लाख पच्चीस हजार र संघीय राजस्व वाँडफाँडबाट रु ३ करोड ५४ लाख ७३ हजार नौ सय वसि रुपैया आय प्राप्त भएको छ । त्यस्तै प्रदेश वत्तियि समानीकरण अनुदानवापत रु ५५ लाख ६९ हजार पाँच सय आय प्राप्त भएको छ । प्रदेश राजस्व बाँडफाँड बाट प्राप्त हुने आय ज्येष्ठ मसान्त सम्म प्राप्त हुन आएको छैन ।

ज्ञद्द।  चालु आर्थकि वर्षको सशर्त अनुदान तर्फ रु ८ करोड ४५ लाख ९० हजार दुई सय पचास रुपैया प्राप्त भएको छ। त्यस्तै सामाजकि सुरक्षा भत्ता बापत रु ४ करोड ३३ लाख  असी हजार रुपैया प्राप्त भएको छ ।

ज्ञघ।  अनुदान तथा राजस्व बाँडफाँटका अतरिक्ति झोलुङ्गे पुल नर्मिाण तर्फ रु ६९ लाख,स्थानीय पूर्वाधार वकिास कार्यक्रम तर्फ रु १९ लाख ८० हजार,प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रम तर्फ रु ३३ लाख ९९ हजार,समाजकि कल्याण ज्येष्ठ नागरकि तर्फ रु १० लाख, सार्वजनकि नर्मिाण तर्फ रु २५ लाख, स्थानीय शासन तथा सामुदायकि वकिास कार्यक्रम तर्फ रु ३ लाख पाँच हजार पाँच हजार र गरवि संग वश्विेश्वर कार्यक्रम तर्फ रु ३ लाख ९४ हजार रुपैयाको सधिै अख्तयिारी प्राप्त भएको छ । यस्ता कार्यक्रमको लाग िप्राप्त भएको रकमको प्रतविेदन सधिै नेपाल सरकारमा पठाउने गरी अख्तयिारी प्राप्त भएकाले स्थानीय सरकारको बजेट प्रणालीमा समावेश गरएिको छैन ।

ज्ञद्ध।  चालु आर्थकि वर्षको ज्येष्ठ मसान्त सम्म चालु खर्च  रु १४ करोड ४५ लाख ३१ हजार ९६१ तथा पूँजीगत खर्च  रु ४ करोड ७७ लाख ४२ हजार ७७७गरी जम्मा  १९ करोड १६ लाख ९० हजार ७३८ व्यय भएको छ । आर्थकि वर्ष २०७४र७५को राजस्व र व्ययको यथार्थ वविरण ,ज्येष्ठ मसान्त सम्मको आर्थकि वर्ष २०७५र७६ को आय तथा व्यय वविरण तथा संशोधति अनुमान र आर्थकि वर्ष २०७६र७७ को अनुमानति आयव्ययको वविरण अनुसूचीहरुमा उल्लेख गरेको छु ।

सभाध्याक्ष महोदय,

सभाका सदस्य ज्यूहरु,

अब म क्षेत्रगत रुपमा आगामी वर्ष २०७६र७७ को बजेट तथा कार्यक्रम प्रस्तुत गर्न चाहन्छु ।

सडक पूर्वाधार

ज्ञछ।  भौगोलकि आवद्धता कायम गर्न,कृष ितथा उद्योग व्यवसायको वकिास गर्न,जनजीवन सहज गर्न,र उच्च आर्थकि वृद्ध िहासलि गर्न सघाउ पुग्ने गरी सडक क्षेत्रमा उल्लेख्य रुपमा बजेट वनियिोजन गरेको छु । गाउँपालकिा भत्रिका गाउँवस्तीमा सहज आवागमनका लाग ियथाशक्य छटिो समयवधमिा झोलुङ्गे पुल नर्मिाण कार्य सम्पन्न गर्ने नीत िलएिको छु ।

ज्ञट।  गाउँपालकिाको गौरवको योजनाको रुपमा  कोटगाउँ रायखोर सडक  र दग्नाम चमिखोला मोटर बाटो नर्मिाण आयोजनालाई प्राथमकितामा राखेको छु । यो गौरवको योजनाको नर्मिाण कार्य शुरु गर्ने गरी रु ८० लाख वनियिोजन गरेको छु ।

खानेपानी

ज्ञठ।  आधारभुत खानेपानी नपुगेको गाउँवस्तीमा खानेपानी पुर्याउने कार्यक्रमलाई नरिन्तरता दएिको छु ।एक घर एक धारा कार्यक्रमलाई समेत अगाड िबढाउने व्यवस्था गरेकोछु ।नर्मिाणाधीन भगवतीमा संचालति क्रमागत खानेपानी आयोजनालाई सम्पन्न रु ४५ लाख वजेट वनियिोजन गरेकोछु ।

ऊर्जा वकिास

ज्ञड।  पेट्रोलयिम पदार्थको प्रयोगलाई प्रतस्थिापन गर्न जलक वधिुत तथा वैकल्पकि ऊर्जाको उत्पादन र उपभोग बढाउन जोड दएिको छ । उज्यालो गाउँपालकिा बनाउने हाम्रो सरकारको प्रतविद्धतालाई पूरा गर्न सार्वजनकि,नजिी,सहकारी र सामुदायकि क्षेत्रको सह(लगानीमा ऊर्जाको उत्पादन,वतिरण र व्यवस्थापनमा जोड दईिनेछ ।

ज्ञढ।  रघुगंगा गाउँपालकिा उज्यालो गाउँपालकिा घोषणालाई साकार पार्न आगामी आर्थकि वर्षमा राष्ट्रयि प्रशारण लाइन तत्काल पुर्याउन नसकनिे तथा हाल सम्म बत्ती बाल्न आधुनकि उर्जाको पहुँच नपुगेका ठाउँ र घरधुरीको यथार्थ वविरणका आधारमा  उपयुक्त कार्ययोजना बनाई अगाड िबढनिेछ । वगरखोला लघुजलवधिुत योजना र कोटगाउँ वधिुतीकरण योजनाको कार्यान्वयनका लाग िरु १२ लाख वजेट वनियिोजन गरेको छु ।

शहरी वकिास

द्दण्।  आधुनकि सभ्यताको मानक नै सुवधिायुक्त शहर भएको तथा मुलुकको वकिासको स्वरुप शहरी पूर्वाधारबाटै प्रतविम्विति हुने यथार्थलाई ध्यान ददिै शहरी वकिास तर्फको कार्यक्रम प्रस्ताव गरेको छु । यसका लाग िपूर्वाधार सहतिको व्यवस्थति शहर र बस्ती वकिासका कार्यक्रम सञ्चालन गरनिेछ । आगामी आर्थकि वर्ष नमुनाका रुपमा पूर्वाधार सहतिको वस्ती वकिास गर्न झीं गाउँ वहृत सुधार योजनाका लाग िरु १६ लाख पचास हजार रुपैया बजेटको व्यवस्था मलिाएको छु ।

द्दज्ञ।  गाउँपालकिाको केन्द्रमा वकिास भैरहेको जग्गा व्यवस्थापन कार्यलाई नरिन्तरता दनि रु १० लाख बजेटको व्यवस्था मलिाएको छु ।

पर्यटन

द्दद्द।   गाउँपालकिा भत्रिका ऐतहिासकि,सांस्कृतकि,धार्मकि,पुरातात्वकि र प्राकृतकि सम्पदाहरुको पहचिान,संरक्षण,प्रवर्दन एवं प्रचार प्रसार मार्फत स्थानीय अर्थतन्त्रको महत्वपूर्ण आधारको रुपमा पर्यावरण अनुकूल पर्यटन उद्योगको वकिास गर्न पर्यटकलाई अतथिकिो रुपमा सम्मान गर्ने अतथिदिेवो भवस्अभयिानलाई थप प्रभावकारी गराईनेछ ।

द्दघ।   उच्च आर्थकि वृद्ध,िउत्पादेक रोजगारी र आयको वतिरणलाई तत्काल टेवा पुर्याउने प्रतस्पिर्धी क्षेत्रको रुपमा अथाह  बोकेको पर्यटन क्षेत्रको वकिासलाई मैले जोड दएिको छु । रघुगंगा गाउँपालकिालाई आकर्षक,मनोरम र साहसकि पर्यटकीय गन्तव्यको रुपमा पहचिान स्थापति गराउने धवलागरिी आइसफल,धवलागरिी सेन्चुरीमार्ग,झी टोड्के,रुईसे,मालकिा मन्दरि,वेगखोलाको लामो पुल,भगवती मन्दरि,रानीपौवा,दर्मजिा तातोपानीकुण्ड,मण्डलीथान,रखिार मन्दरि लगायतको व्यापक प्रचारप्रसार तथा व्यवस्थापनका गरनिेछ । झी टोड्के पर्यटन प्रवर्दन योजना,धवलागरिी आइसफल पदमार्ग नर्मिाण तथा वेग बादुक झोलुङ्गे पुल पदमार्ग नर्मिाण समेतका लाग िरु ७५ लाख वनियिोजन गरेको छु  । गाउँपालकिा भत्रिका पर्यटकीय क्षेत्रहरुको वस्तिृत योजना प्रतविेदन तयार गर्न समेत आवश्यक वजेट मलिाएको छु ।साथै गाउँपालकिा भत्रि सञ्चालति होमस्टेको प्रवर्दन कार्यक्रम गरनिेछ ।

कृष िक्षेत्र

द्दद्ध।   नागरकिको खाद्य अधकिार सुरक्षति गर्दै गरविीको अन्त्य गर्न,ठुलो संख्यामा रहेका कृषक परविारको आयस्तर वृदृध िगर्न तथा सवल अर्थतन्त्रको नर्मिाण गर्न कृषकिो आधुनकिीकरण,वशिष्टिीकरण र व्यवसायीकरण जरुरी छ । यसका लाग िउन्नत बीउवजिन,मलखादको व्यवस्था तथा सचिाईको प्रवन्ध गर्दै उन्नत खेती र उच्च मूल्यका बालीको वकिास गर्न वजेटको व्यवस्था गरेकोछु ।

द्दछ।  अर्गानकि कृष िउपजको उत्पादन र उपभोग बढाउन वषिादी रहति खाद्यान्न उत्पादन र उपभोग गर्ने संस्कृतकिो वकिास गर्न कृषक तथा उपभोक्तालाई उत्प्रेरति गर्न एक वार्ड एक अर्गानकि नर्सरी योजना रु ४३ लाख वजेट वनियिोजन गरेको छु ।

सहकारी

द्दट।   सहकारी क्षेत्रको नयिमन र पुँजी परचिालनको माध्यमबाट सहकारी क्षेत्रलाई वत्तियि उत्प्रेरकका रुपमा वकिास गरी स्थानीय अर्थतन्त्रको महत्वपूर्ण स्तम्भको रुपमा वकिास गर्ने व्यवस्था मलिाएकोछु ।गाउँपालकिा भत्रिका सहकारी संस्थाको क्षमता अभविृद्ध िगर्न सहकारी वत्तियि वश्लिेषण कार्यक्रमका लाग ि रु २ लाख बजेट वनियिोजन गरेको छु ।

वन,वातावरण र वपिद व्यवस्थापन

द्दठ।   जनसाधारणमा वातावरणीय स्वच्छता सम्वन्धी चेतना बढाई भौतकि वकिासबाट वातावरणमा पर्न सक्ने जोखमिलाई न्यूनीकरण गर्दै वन,वन्यजन्तु,पंक्षी,वनस्पत ितथा जैवकि वविधिताको संरक्षण,संवर्दन र दगिो उपयोग सम्वन्धी कार्यक्रमका लाग िवजेट वनियिोजन गरेको छु ।

द्दड।   वपिद वाजा बजाएर वा पूर्व सूचना दएिर आउने कुरा हैन र यो कत िवेला कहाँ कसरी जान्छ भन्ने पन िनश्चिति हुँदैन भन्ने कुरा थाहाँ भएपन िजत िवेला पर्छ त्यत िवेला टर्छ भन्ने हाम्रो धारणाले वपिद नरिाकरण हुन सकेको छैन । यस्तो अवस्थामा प्राकृतकि प्रकोपको मर्मलाई जुधेर हैन,बुझेर काम गरेमा मात्र वपिदको नयिन्त्रण तथा न्यूनीकरणमा ठूलो सहयोग पुग्दछ । यसका लाग िराहत उद्धारका रु ६ लाख  र छुट्टै वपिद व्यवस्थापन कोषमा रु १५ लाख  वजेट वनिीयोजन गरेको छु ।

शक्षिा,युवा तथा प्रवधि ि

द्दढ।   आगामी आर्थकि वर्षको बजेट वनियिोजन गर्दा मैले सामाजकि रुपान्तरण र आर्थकि वकिासको आधारशलिा रहेको शक्षिाको वकिासमा सर्वोपरी जोड दएिको छु । शक्षिालाई प्रावधिकि,व्यवसायकि तथा रोजगारमूलक बनाउँदै सक्षम,नैतकि एवं राष्ट्रयि हतिप्रत िसमर्पति जनशक्त िनर्मिाण गर्न आवश्यक वजेट मलिाएको छु ।

घण्।  सामुदायकि वद्यिालयको शैक्षकि पूर्वाधार नर्मिाण,मर्मत सम्भार,सञ्चालन र व्यवस्थापन गर्न आवश्यक वजेट वनियिोजन गरेको छु । सामुदायकि वद्यिालयमा शैक्षकि सुशासन कायम गर्न सम्वन्धति वडाको वडाध्याक्ष संग जोडेर वडाअध्यक्ष शक्षिा प्रर्वदन कार्यक्रमका लाग िरु १२ लाख वजेट वनियिोजन गरेको छु । वडा नं।०३ मा वद्यिालय सुधार योजनाका लाग िरु १७ लाख,जनता माव िदग्नामको पूर्वाधार नर्मिाणका लाग िरु २५ लाख त्यसैगरी महेन्द्र माव िझीका लाग िरु १० लाख र रतिुङ माव िपुर्वाधार योजनाका लाग िरु ३० लाख वजेट वनियिोजन गरेको छु ।

घज्ञ।  आगामी आर्थकि वर्ष समेत अन्तर(माध्यमकि वद्यिालय राष्ट्रपत िरनङिशल्डि प्रतयिोगता संचालन,आधारभूत तहको परीक्षा सञ्चालन,अनुगमन तथा व्यवस्थापन समेतका लाग िरु ७ लाख बजेट वनियिोजन गरेको छु ।साथै  प्रारम्भकि वाल वकिास केन्द्रका सहयोगी कार्यकर्तालाई ददिै आएको रु २००० प्रोत्साहन भत्ता नरिन्तरता दनिका लाग िआवश्यक वजेट वनियिोजन गरेको छु । साथै सामुदायकि वद्यिालयहरुमा कार्यरत कार्यालय सहयोगीहरुको प्रोत्साहन स्वरुप मासकि भत्ता रु १००० प्रदान गर्ने व्यवस्थाका लाग िआवश्यक वजेटको व्यवस्था मलिाएकोछु ।गाउँपालकिा क्षेत्र भत्रिका सामुदायकि वद्यिालयको प्रध्यानाध्यापकहरुको कार्यसम्पादनमा चुस्तता ल्याई शैक्षकि गुणस्तर अभविृद्ध िगर्न आधारभूत तहका प्रअ  र माध्यामकि तहका प्रहलाई क्रमशस रु ५०० र रु ७५० प्रदान गर्न आवश्यक वजेट वनियिोजन गरेको छु ।

घद्द।   वपिन्न वद्यिार्थी शैक्षकि सामाग्री वतिरण,लोकसेवा तयारी कक्षा संचालन तथा वद्यिार्थी प्रतभिा पहचिान कार्यक्रमका लाग िरु १३ लाख रुपैया वनियिोजन गरेको छु । वद्यिालयमा खुद भर्नादर,टकिाउदर तथा लैगकि सुचकमा उल्लेखनीय सुधार गर्न वद्यिालय सुधार योजना तथा गाउँ शक्षिा सुधार योजना नर्मिाण गर्न आवश्यक वजेट वनियिोजन गरेको छु ।

घघ।  सामुदायक वद्यिालयको शैक्षकि गुणस्तर कायम गर्न वद्यिालयको शक्षिक तथा कर्मचारी दरवन्दी,वद्यिार्थी संख्या समेतलाई आधार लईि सामुदायकि वद्यिालयलाई हाम्रो सरकारले नयाँ अभ्यासका रुपमा  शैक्षकि अनुदान प्रदान गर्न आवश्यक वजेटको व्यवस्था मलिाईनेछ  ।

घद्ध।  युवाको सीप र क्षमतालाई उत्पादनमूलक क्षेत्रमा सहभागी गराउन उद्धमशीलता वकिास सम्वन्धी तालमि भगवतीमा संचालन गर्न रु ४ लाख र पप्लिेमा तालमि केन्द्र नर्मिाण गर्न रु २५ लाख वजेट वनियिोजन गरेको छु ।

घछ।  सूचना,संचार र प्रवधिकिो वकिास मार्फत वधिुतीय शासनको दशिामा अगाड िबढ्न आवश्यक पर्ने बजेटको प्रवन्ध गरेको छु ।  गाउँपालकिाका नै  फ्र िवाईफाईयुक्त गराउन नमुनाका रुपमा कार्यान्वयन गर्न दर्मजिा वाईफाई जडान गर्न योजनाका लाग िरु ५ लाख बजेट वनियिोजन गरेको छु ।

स्वास्थ्य

घट।   वकिासको साध्य र साधन दुवै नागरकि नै भएकाले सवै नागरकिलाई स्वस्थ बनाई उत्पादकत्व अभविृद्ध िगर्न र सवल मानव पुँजी नर्मिाण गर्न स्वास्थ्य क्षेत्रलाई वशिेष प्राथमकिता दईि वजेट वनियिोजन गरेको छु । सर्वसुलभ र गुणस्तरीय स्वास्थ्य सेवा आम नागरकिको पहुँचमा पुर्याउन थप ४ वटा स्थानमा सामुदायकि स्वास्थ्य इकाई स्थापना गर्न आवश्यक पर्ने वजेट रु ३ लाखको व्यवस्था मलिाएको छु ।

घठ।   स्वस्थ नागरकि,स्वस्थ समाज,स्वस्थ जीवन र त्यसका लाग िस्वस्थ उत्पादन र स्वस्थ उपभोग गर्ने बानी वकिास गर्न सामाजकि जागरण ल्याईनेछ । महलिा प्रजनन स्वास्थ्य तथा सरसफाई तथा संस्थागत सुत्केरी उपाध्यक्ष उपहार कार्यक्रमका समेतका लाग िरु १० लाख बजेटको व्यवस्था गरेको छु ।

घड।   गाउँपालकिा भत्रिका स्वास्थ्य सेवा प्रदायक संस्थाबाट प्रदान गर्न तोकएिका आधारभूत स्वास्थ्य सेवा भरपर्दो,सर्वसुलभ र गुणस्तरीय बनाउन औषध िखरदि तथा पोषण सुधार कार्यक्रमका लाग िरु १६ लाख वनियिोजन गरेको छु ।

घढ।   महलिा स्वास्थ्य स्वयंमसेवकिाहरुले  गाउँपालकिाको  आधारभूत स्वास्थ्य,सरसफाइ तथा पोषणसम्वन्धी क्षेत्रमा गरेको उल्लेखीय कार्यको उच्च मूल्यांकन गर्दै उहाँहरुले प्राप्त गर्दै आएको प्रोत्साहन भत्ता लाई नरिन्तरता दनि रु १० लाख ४० हजार वनियिोजन गरेको छु ।

सामाजकि संरक्षण र नागरकि संरक्षण

द्धण्।  आर्थकि र सामाजकि रुपमा जोखमिमा रहेका नागरकिलाई सुरक्षा प्रदान गर्न तथा सभ्य र लोककल्याणकारी  शासन व्यवस्था मार्फत मर्यादति जीवन र सुरक्षति भवष्यिका लाग िसामाजकि सुरक्षा आवश्यक भएकाले यसलाई स्थानीय सरकारले समेत वशिेष चासोका साथ लनिेछ ।

द्धज्ञ।  आधारभूत सामाजकि संरक्षणका सेवा सुवधिाहरुमा सवै नागरकिहरुको पहुँचबाट सवल समाज नर्मिाण गर्न सामाजकि सुरक्षा भत्ता पाईरहेका वपिन्न नागरकि लाई सम्मान तथा वस्तुगत सहायता वतिरण,सुकुम्वासी व्यवस्थापन,सामुदायकि वद्यिालय संग गाउँगालकिा अध्यक्ष कार्यक्रम,वपिन्न कृषक प्रवर्दनात्मक कार्यक्रम लगायतका कार्यक्रम संचालन गरी हाम्रो सरकारको जनतामाझ वलयिो उपस्थति िदेखाउन गाउँपालकिा अध्यक्ष सामाजकि संरक्षण,सुरक्षा तथा वचाउ रक्क्ए कार्यक्रमका लाग ि  रु ४३ लाख वनियिोजन गरेको छु ।

द्धद्द।   महलिा,बालवालकिा,अपाङ्गता भएका व्यक्त ितथा जेष्ठ नागरकिका लाग िवशिेष कार्यक्रम संचालन गर्न आवश्यक वजेट वनियिोजन गरेको छु ।

संस्कृत

िद्धघ। स्वस्थ र सभ्य संस्कृतकिो वकिास गरी समाजकि सु सम्वन्धमा आधारति समाजको नर्मिाण गर्न धर्म,संस्कृत,िसंस्कार,प्रथा,परम्परा,प्रचलन वा अन्य कुनै पन िआधारमा हुने सवै प्रकारका वभिेद,शोषण र अन्यायको अन्त्य गरी सभ्य र समतामूलक समाजको नर्मिाण गरनिेछ ।

द्धद्ध।  गाउँपालकिा भत्रि रहेका प्राचीनकला,साहत्यि र संस्कृत िवशिष्टि पहचिानका रुपमा रहेका छन । यसर्थ सामाजकि र सांस्कृतकि रुपले हाम्रो समाज जीवति संग्रहालय हो । त्यसैले संस्कृतकिो साझा सुन्दर फुलवारीको रुपमा रहेको हाम्रो समाजको तस्वरि झल्काउन र अन्तर संस्कृतकिो सम्मान गर्न गाउँपालकिा केन्द्रमा सांस्कृतकि संग्राहालय स्थापना गरनिेछ ।जहाँ बाट सवैभाषी,धर्म,भूगोल र जनजातकिा मानसिलले आफ्नोपन र सह्यताको अनुभूत िसमेत गर्न सक्नेछन ।

द्धछ।  आफ्नो नागरकिताको राज्य वा भूम िभन्दा अर्को राज्य तथा भूममिा आश्रय खोज्ने हाम्रो नेपाली संस्कृत िर प्रवृत्तलिाई अन्त्य गर्न एककिृत वस्ती वकिासको अवधारणा अघ िलईिनेछ ।

सुशासन र सार्वजनकि सेवा प्रवाह

द्धट।   शासकीय स्वच्छता र सुशासन प्रवर्दनलाई  प्राथमकितामा

राखी सवै क्षेत्रमा सदाचार पद्धत िअवलम्वन गरनिेछ ।

द्धठ।   सार्वजनकि प्रशासनको कार्य संस्कृतमिा आमूल परविर्तन गरी संघीय शासन प्रणाली अनुरुपको सोच र कार्य शैलीको वकिास गरनिेछ । सार्वजनकि पदाधकिारीहरुको जवाफदेहतिा सुनश्चिति गरनिेछ ।

द्धड।   कर्मचारी तथा शक्षिकहरुको गाउँपालकिा भत्रि सरुवा,पुरस्कार,सजाय,वृत्त िवकिास र क्षमता अभविृद्धकिो अवसरलाई कार्यसम्पादनमा आधारति बनाइनेछ ।

द्धढ।   आगामी आर्थकि वर्षबाट कार्यान्वयनमा आउने गरी कर्मचारी कल्याण कोष स्थापना गरी वजेटको सुनश्चितिता गर्दै लगनिेछ ।आगामी आर्थकि वर्षका लाग िकर्मचारी प्रोत्साहन तथा पुरस्कारका लाग िरु चार लाख पचास हजार र कर्मचारी कल्याण कोषका लाग िरु १ लाख ५० हजार वजेट वनियिोजन गरेको छु  ।

छण्।  आगामी आर्थकि वर्ष २०७६र७७  देख िवजेट तयारी,लेखांकन तथा प्रतविेदन जस्ता कार्य स्थानीय संञ्चति कोष व्यवस्थापन प्रणाली क्ग्त्च्ब् शुत्र लागू गरी हाम्रो सरकारको आर्थकि कार्यप्रणाली र प्रशासनकि कामकारवाहीमा सुशासन कायम गरनिेछ ।

छज्ञ।  नेपाल सरकार,प्रदेश सरकार तथा अन्य वकिास  साझेदार संस्था संग सहलगानीमा गाउँपालकिाको पूर्वाधार वकिासका लाग िसमपूरक कोषमा रु ८३ लाख ३१ हजार व्यवस्था मलिाएको छु । साथै गाउँपालकिा भत्रि सहज यातायात एवं आवतजावत लाई थप व्यवस्थति गर्न समेत भैपरी आउने आपतकालीन पूर्वाधार योजनाका लाग िरु ३९ लाख बजेटको व्यवस्था मलिाएकोछु ।

छद्द।

छघ।  आगामी आर्थकि वर्ष २०७६र७७ मा वभिन्नि वषिय क्षेत्रगत  आर्थकि,सामाजकि,पूर्वाधार,वन,वातावरण तथा वपिद व्यवस्थापन,सुशासन तथा संस्थागत वकिासमा अनुमानति वनियिोजन भएको वजेट अनुसूचीमा समावेश गरेको छु ।

सभाका अध्यक्ष महोदय,

गाउँसभाका सदस्यज्यूहरु

अव म बजेटमा उल्लखिति क्षेत्रगत नीत ितथा कार्यक्रमहरु कार्यान्वयन गर्न आवश्यक पर्ने बजेट वनियिोजन र स्रोत अनुमान प्रस्तुत गर्न चाहन्छु ।

छद्ध।  आगामी आर्थकि वर्षका नीत ितथा कार्यक्रम कार्यान्वयन गर्न जम्मा रु ३१ करोड ४१ लाख ३१ हजार खर्च हुने अनुमान गरेकोछु । कुल वनियिोजन मध्ये चालुतर्फ रु १९ करोड ८३ लाख अर्थात् ६३ प्रतशित र पुँजीगततर्फ रु ११ करोड ५८ लाख ३१ हजार अर्थात् ३७ प्रतशित रहेको छ ।

छछ।  आगामी आर्थकि वर्षको व्यय अनुमानको वविरण ९उपशर्षिकगत तथा खर्च शीर्षकगत समेत० गाउँपालकिाको वनियिोजन वधिेयक,२०७६ संगै पेश गरेको छु । त्यस वविरणमा पदाधकिारी र कर्मचारी तलव भत्ता,पानी तथा वजिुली महसुल,घर भाडा,करार सेवा शुल्क,सवै कार्यक्रम खर्च,‍औषध िव्यवस्थापन खर्च,राहत उद्धार खर्च, शैक्षकि संस्थालाई अनुदान  जस्ता प्रशासनकि प्रकृतकिा चालु खर्चको लाग िचालु खर्च शर्षिकमा रु ६ करोड १ लाख वनियिोजन गरएिको छ जुन कुल बजेटको १९ प्रतशित हुन आउँछ जुन रकम चालु आवको तुलनामा रु ९० लाख ७१ हजार कम हो ।आगामी वर्षको वजेटमा  सामाजकि सुरक्षा भत्ता समावेश गरएिको छैन ।

छट।  आगामी आर्थकि वर्षका लाग िअनुमान गरएिको खर्च व्यहोर्ने स्रोतमध्ये नेपाल सरकारबाट प्राप्त हुने वत्तिीय समानीकरण अनुदान रु ७ करोड ६६ लाख,संघीय वभिाज्य कोषबाट प्राप्त हुने राजश्व वाँडफाँड रु ७ करोड २ लाख,सशर्त अनुदान रु१३ करोड ८२ लाख,प्रदेश सरकारबाट प्राप्त हुने वत्तिीय समानीकरण अनुदान रु १ करोड २० लाख १२ हजार,प्रदेश राजश्व वाँडफाँड रु ३१ लाख १९ हजार,आन्तरकि राजस्वबाट प्राप्त हुने रु ४० लाख व्यहोर्दा रु १ करोड न्यून हुनेछ । सो न्यून पूर्तकिो गर्न चालु आर्थकि वर्षको असार मसान्तसम्म खर्च भई बाँकी रहने अनुमानति  नगद मौज्दात रु १ करोड उपयोग गरनिेछ ।

सभाका अध्यक्ष महोदय,

सभाका सदस्यज्यूहरु,

अव  म आर्थकि वर्ष २०७६र७७ को लाग िराजस्वका नीत िप्रस्तुत गर्न चाहन्छु,

छठ।  स्थानीय सरकारको क्षेत्रभत्रिका करको आधार फराकलिो पार्दै आन्तरकि राजस्व वृद्ध िगर्न कर तथा गैरकर राजस्वको अधकितम परचिालन गर्ने नीत िलएिकोछु ।

छड।  कर तथा गैरकर राजस्व संकलनलाई प्रभावकारी बनाउन कानुनी तथा संस्थागत सुधार गरनिेछ ।कर तथा गैरकरका दरलाई प्रगतशिील बनाई राजस्व परचिालन गर्ने व्यवस्था मलिाएको छु ।

छढ।  आर्थकि रुपले वपिन्न,अशक्त र असहाय अवस्थामा रहेका नागरकि मैत्री कर प्रणाली वकिसति गरनिेछ ।

टण्।  गाउँपालकिा क्षेत्रभत्रिका फरक क्षमता भएकाहरुको परचियपत्र सम्वन्धी,आर्थकि रुपमा वपिन्नहरुको नशिुल्क उपचार सम्वन्धी तथा प्राकृतकि प्रकोप सम्वन्धी सफिारशि दस्तुर छुट गरनिेछ ।

टज्ञ।  जन्म,मुत्यु तथा अन्य व्यक्तगित घटना सम्वन्धी ऐन,२०३३ बमोजमि बढीमा रु ५० सेवा शुल्क लनिे व्यवस्था मलिाएको छु ।

टद्द।   रोडा,ढुङ्गा,गटिी,बालुवा,चुनढुङ्गा लगायतका दहत्तर बहत्तर शुल्क,वज्ञिापन कर र मनोरञ्जन कर स्थानीय तहबाट संकलन गरी ग(४(२ बाँडफाँट खातामा जम्मा गरी ६० प्रतशित स्थानीय तहमा राखी ४० प्रतशित प्रदेश सञ्चति कोषमा जम्मा हुने कानुनी व्यवस्था प्रभावकारी रुपमा कार्यान्वयन गरनिेछ ।

टघ।   गाउँपालकिा भत्रिका व्यापारकि र व्यावसायकि प्रकृतकिा मनोरञ्जनका महोत्सव,उत्सव तथा मेला आदमिा मनोरञ्जन करको व्यवस्था मलिाईनेछ ।

टद्ध।   गाउँपालकिा भत्रिमा सम्पत्त िकर व।िसं।२०७६ साल श्रावण १ देख िलागू गरनिेछ ।

टछ।  गाउँपालकिा क्षेत्रभत्रि व्यापार,व्यवसाय वा सेवामा पुँजीगत लगानी र आर्थकि कारोवारको आधारमा व्यवसाय दर्ता गर्न प्रोत्साहति गरी व्यवसाय करको दायरामा लईिनेछ ।

टट।   कर सम्वन्धी प्रस्ताव आर्थकि वधिेयक,२०७६ यसै साथ प्रस्तुत गरेको छु । कर सम्वन्धी प्रस्ताव सम्वत २०७६ साल साउन १ गतेबाट लागू हुने व्यवस्था मलिाएकोछु ।

सभाका अध्यक्ष महोदय,

सभाका सदस्यज्यहरु,

टठ।   यो बजेटको कार्यान्वयनमा नागरकि सहभागतिालाई नागरकिको अधकिारको रुपमा स्थापति गरी स्वशासन र जनताद्वारा शासनको चरतिार्थ गरी   जनताप्रत िपूर्ण जम्मिेवारपूर्वक भूमकिा नर्विाह गर्ने कार्यमा हाम्रो सरकार पूर्ण प्रतविद्ध छ ।

टड।   यो बजेट तर्जुमाका लाग िमार्गदर्शन गर्नुहुने गाउँपालकिा अध्यक्ष,गाउँसभाका सदस्यहरु,वभिन्नि राजनीतकि दल,राष्ट्रसेवक कर्मचारी,नजिी क्षेत्र,सहकारी क्षेत्र र नागरकि समाजका व्यक्तत्विहरु तथा पत्रकार जगतबाट प्राप्त सुझाव,सहयोग र सल्लाहप्रत िहार्दकि आभार प्रकट  गर्दछु ।

टढ।   यो बजेटको सफल कार्यान्वयनमा सवै पक्षको पूर्ण सहयोग रहने अपेक्षा गरेको छु ।साथै,मुलुक भत्रि र वाहरि रहनु भएका सवै नेपालीलाई समृद्ध रघुगंगा,सुखी रघुगंगावासी नर्मिाणको हाम्रो सरकारको महान यात्रामा सहभागी हुन आब्हान गर्दछु ।

धन्यवाद१

जय रघुगंगावासी१

जय रघुगंगा गाउँपालकिा१

कमला तलिजिा

रघुगंगा गाउँपालकिा