राहुघाट आयोजना र स्थानीय विच सहमतिपछि ताला खुल्यो

निर्माणाधिन राहुघाट जलविधुत आयोजनाको सुरुङ्ग मार्ग निर्माणक्रममा प्रयोग गरिएको विष्फोटनले घर लगाएतका संरचनामा क्षति पुगेको भन्दै स्थानीयले राखेको माग सम्बोधन हुने भएपछि आयोजनाको कार्यालयमा ताला खोलेका छन ।
राहुघाट गाउँपालिका, ३ पिप्ले स्थित आयोजनाले निर्माण गरिरहेको सुरुङ्गको अडिट ३ र रघुगंगा माध्यामिक विद्यालय छेउमा रहेको पानी थिग्राउने सर्च सार्क भित्र रातदिन विष्फोटन गराउँदा वस्तीमा क्षति पुगेको, टनेलबाट निक्लने विष्फोटक पदार्थको केमिकल सहितको पानी खेतीमा खुल्ला छोडिएको र राती/दिउँसो चर्को आवाजमा उपकरण चल्दा सुत्न समस्या भएको भन्दै स्थानीय आन्दोलनमा उत्रेका हुन । त्यसैविच विद्यालय समेतमा छेवैमा विष्फोटन गर्दा अध्ययन अध्यापनमा असर पुगेको रघुगंगा माध्यामिक विद्यालयले जनाएको छ ।
‘वस्तीमुनी २४ सैं घन्टा सुरुङ्ग भित्र ठूला विष्फोटन निरन्तर हुँदा घर चर्किए, राती सुत्न सकिएन । सानो विष्फोटन, सुरुङ्गको पानी ब्यवस्थापन गरौं भनेका हौं, सुनुवाई नहुँदा तालावन्दी गरेका हौं’ स्थानीय गोविन्द शाहीले भने, ‘काममा अवरोध होईन, ब्यवस्थापनमा सहज गराउन खोजेका हौं । विष्फोटनबाट भएको क्षतिको प्राविधिक नापजाँच र परिक्षणगरी क्षतिपूर्ति दिउँ ।’
विधुत प्राधिकरणको सहायक कम्पनी रघुगंगा हाईड्रो लिमिटेडले निर्माण गर्न लागेको वहुप्रतिक्षित रहुघाट जलविधुत आयोजनाको भारतिय ठेकदार कम्पनी जयप्रसाद (जेपी) एशोसिएटसले अडिट २ र ३ मा गरी सुरुङ्ग निर्माण गरी रहेको छ । सभिल एण्ड हाईड्रोमेकानिकल तर्फ काम गर्न जेपीले ६ अर्व रुपैयाँमा ठेक्का लिएको हो । ०७५ जेठबाट नोटिस टु प्रोसिडर पाएको ठेकदारले ४५ महिना भित्र आयोजना सम्पन्न गर्ने सम्झौता छ ।
‘राहुघाट जलविधुत आयोजनामा तालावन्द भएकोमा आयोजना, ठेकदार र स्थानीय विच प्रमखि जिल्ला अधिकारीलाई रोहवरमा राखी वडा कार्यालयमा छलफलपछि तत्काललाई ताला खोल्ने र निकास खोज्ने सहमति भएको छं’ रघुगंगा गाउँपालिका, ३ पिप्लेका वडाध्यक्ष जीवन मल्लले भने, ‘सुरुङ्गमा अक्सीजन पठाउने राखिएको उपकरण जंगलतर्फ फर्काउने, घरमा पुगेको क्षति हेर्न हरेक २ दिनमा प्राविधिकले अनुगमन र नापजाँच गर्ने, वस्ती र सडकको गुणस्तरमा पनि आयोजनाले सुधार गर्ने सहमति छ । ’
आयोजनाको विधुत गृह भित्रका उपकरण, स्वीचार्ड उपकरण जडान, आपुर्ति र ढुवानी गर्नेगरी इलेक्ट्रोनिकल तर्फ काम गर्न भारत हेभी इलेक्ट्रोकल्स लिमिटेड (भेल)लाई ठेक्का दिईएको हो । १ करोड दुई लाख ९३ हजार अमेरिकी डलरमा ३६ महिनाभित्र सम्पन्न गर्ने सम्झौता छ ।
इलेक्ट्रोमेकानिकल तर्फको काम गर्नेगरी ठेकेदार छनौट भएपनि ऋणदाता भारतिय एक्जिम अर्ध जलाशययुक्त आयोजनाबाट सुख्खा मौषममा ४ करोड ९९ लाख ७८ हजार र वर्खा सिजनमा २४ करोड ५ लाख ९३ हजार युनिट प्रतिघन्टा कन्ट्राक इनर्जी रहेको छ । ब्याज बाहेक ८ अर्व ६० करोड लागत अनुमान गरिएको राहुघाट जलविधुत आयोजनाबाट उत्पादित विधुत आयोजनाको स्वीच आर्डबाट दाना–कुस्मा २२० केभिए प्रशारणलाईनमा ‘लुप इन, लुप आउट’ सिस्टममा जोड्ने प्रस्ताव छ ।
नेपाल विधुत प्राधिकरणले राघुघाट जलविधुत आयोजनाको डिजाईन, मोडेल र छुट्टै कम्पनी रघुगंगा हाईड्रो पावर लिमिटेड बनाई काम थालेको । राहुघाट हाईड्रोको क्षमता बृद्धी गरी ३२ बाट ४० मेगावाट बनाईएको छ । नयाँ मोडेल अनुसार रघुगंगा हाईड्रोमा ७० प्रतिशत विधुत प्राधिकरण र ३० प्रतिशत सर्वसाधारणको सेयर रहने कम्पनीले जनाएको छ ।
नेपाल विधुत प्राधिकरणले रहुघाट जलविधुत आयोजनाले २०६५ देखी सिभिल इन्जिनियरिङ्गको काम सुरु गरेको हो । ऋणको सर्त अनुसार नै प्राधिकरणले २०६७ कात्तिकमा दुई बर्षमा निर्माण सम्पन्न गर्ने गरी भारतिय कम्पनी आइभिआरसिएल इन्फास्टक्चर प्रोजेक्टस् इण्डिया लिमिटेडसँग ठेक्का सम्झौता गरेको थियो । प्राधिकरणले ०६८ साउनमा कन्सल्टेन्टको रुपमा भारतिय कम्पनी वापकोषलाई नियुक्त गरेको थियो । तर समयमा काम गर्न नसकेपछि प्राधिकरणले २०७० मा ठेकदार कम्पनी आईभिआरसिएलसंगको सम्झौता टर्मिनेट (भङ्ग) गरेको थियो ।